شرکت نوکیا در یک نگاه

 شرکت نوکیا (NOKIA)  

سابقه: ۱۴۵ سال 

مؤسس: فردریک ایدستام

فعالیت اولیه: تولید کاغذ و چکمه های لاستیکی

فعالیت کنونی: فناوری ارتباطات راه دور و تلفن همراه

جایگاه: مقام اول از سال ۱۹۹۸ تاکنون

فروش: ۲۵۰ میلیون دستگاه در سال (۴/۳۶ میلیارد دلار)

مدیرعامل: یورما اولیلا

شاید عجیب به نظر برسه که شرکتی با سابقه ۱۴۵ سال فعالیت، که بیشترین آن در تولید کاغذ و چکمه های لاستیکی پشت سر گذاشته شده است، در دو دهه اخیر با کنار گذاشتن کسب وکارهای سنتی به مدرنترین حوزه فناوری اطلاعات (IT) یعنی ارتباطات راه دور روی آورد واز سال ۱۹۹۸ به بزرگترین تولیدکننده تلفن همراه در جهان تبدیل شود. این معجزه با تلاش مدیران آینده نگر و کارکنان خلاق «نوکیا»  رخ داد. فروش ۴۰ میلیون گوشی تلفن همراه توسط نوکیا در آن سال، اکنون به ۲۵۰ میلیون دستگاه رسیده است به گونه ای که از هر ۳ تلفن همراه دنیا، یک دستگاه آن را این شرکت تولید کرده است.

 استراتژی

استراتژی شرکت نوکیا تمرکز بر سه فعالیت عمده برای گسترش ارتباطات راه دور از لحاظ حجم وارزش است:

۱ – گسترش شبکه تلفن همراه: پوشش دادن ۳ میلیارد نفر تا سال ۲۰۰۸؛

۲ – حوزه چند رسانه ای (MULTIMEDIA): تصویر، موسیقی، بازی؛

۳ – تحرک گسترده در حوزه شرکتها: شبکه ها.

شرکت نوکیا در سال ۱۹۹۳، «راه نوکیا» (THE NOKIA WAY) را به عنوان بیانیه استراتژی و ارزشهای خود ارائه کرد. این بیانیه هر سال بازنگری می شود. پایه های این استراتژی عبارت است :از مسئولیت اقتصادی، مسئولیت زیست محیطی و مسئولیت اجتماعی.

چشم انداز

۱۰ سال پیش (۱۹۹۶) چشم انداز شرکت نوکیا «صدا در حرکت» (VOICE GOES MOBILE PEOPLE) بود. این چشم انداز در زمان کوتاهی به واقعیت پیوست. چشم انداز کنونی شرکت «زندگی در حرکت» (LIFE GOES MOBILE) است. اکنون ۶/۱ میلیارد دستگاه تلفن همراه درجهان وجود دارد که بیش از تعداد تلفن های ثابت است. تا سال ۲۰۰۸، سه میلیارد نفر روی کره زمین تحت پوشش تلفن های همراه قرار خواهندگرفت.

مأموریت

شـــرکت نوکیا در سال ۱۹۹۳ شعار «ارتباط انسانها با یکدیگر» ( CONNECTING People) را برگزید. این شعار بیانگر سهم نوکیا برای خلق ارتباطات بدون سیم بین مردم است. نوکیا امیدوار است با ارتباط دادن افراد به یکدیگر، نیاز اساسی انسان برای برقراری ارتباطات اجتماعی را پاسخ دهد و بین مردم واطلاعات موردنیاز آنها پلی برقرار سازد. یورما اولیلا مدیرعامل شرکت می گوید: «مأموریت ما مرتبط کردن انسانها با یکدیگر است. این بیش از یک عبارت تبلیغاتی است. این نشان می دهد ما چه می‌کنیم و چه نفعی به مشتریانمان می رسانیم. که هستیم و چه چیزی ارائه می دهیم. این قطب نمای ماست. ما از آن به عنوان موتور محرک کسب وکار خود درجهت ارائه ارزش به مشتریانمان استفاده می کنیم».

ویژگیها

در اولین سالهای قرن بیست ویکم، نوکیا به دو گروه کسب و کار تقسیم شد: تلفن های همراه و شبکه ها. در کنار این دو حوزه، یک مرکز تحقیقات مستقل (N.R.C) و سازمان سرمایه گذاری های مشترک (N.V.O) نیز وجود دارد. ساختار جدید گروههای کسب وکار در نوکیا عبارت است از:

۱ – تلفن همراه؛ ۲ – شبکه ها؛ ۳ – بخش سازمانها؛ ۴ – محیطهای چندرسانه ای.

 فرهنگ و ارزشهای سازمانی

«ارزشهای نوکیا» جزء کلیدی «راه نوکیا» محسوب می شود. بیانیه ارزشهای نوکیا درقالب NOKIA CODE OF CONDUCT در ۱۹۹۷ منتشر گردید و آخرین ویرایش آن در سال ۲۰۰۵ صورت گرفت. سه پایه اصلی فرهنگ سازمانی و ارزشها در نوکیا عبارت است از:

۱ – رضایت مشتری؛

۲ – احترام به انسان؛

۳ – یادگیری مستمر و کاربردی.

این ارزشها، کارکنان را در سراسر جهان به حرکت وامی دارد. نوکیا بر این باور است که با این ارزشها می تواند محیطی خلق کند که کارکنان احساس کنند انگیزه و ارزش و آرامش دارند. نوکیا دارای یک ساختار تخت و شبکه‌ای و غیرسلسله مراتبی است که سرعت وانعطاف پذیری لازم در تصمیم گیریها را میسر می سازد. در نوکیا هرکس می تواند اشتباه کند. باتوجه به بازبودن فضای شرکت، برای کارکنان فرصت مساوی در طرح ایده های جدید و ریسک پذیری فراهم است.

 فناوری و R&D

در دهه ۱۹۸۰، کایرامو قهرمان فرهنگ سازمانی و جامعه اطلاعات محور بود و می خواست که در آموزش و تحقیقات سرآمد باشد. پس از سال ۱۹۹۳، تحت رهبری او، تمرکز و توجه به موضوع تحقیق و توسعه و فناوری برجسته شد. آنچه شرکت نوکیا را سرآمد صنعت ارتباطات راه دور کرد موفقیت در فناوری های دیجیتالی NMT وGSM در تلفن همراه بود. طراحی پلت فورم نرم افزاری سری ۶۰ که بیش از ۶۰ درصد سازنده های تلفن همراه تاکنون تحت امتیاز آن کار می کنند گام مهمی در توسعه شرکت بود. فناوری نسل سوم شبکه ها برای تلفن همراه، WCDMA است که توسط نوکیا طراحی و عرضه شده است. نوکیا اولین طراح قابهای قابل تعویض تلفن همراه درجهان و مبدع و عرضه کننده محصولات جانبی آن است.تحقیق و توسعه (R&D) در نوکیا با مشارکت دانشگاهها و سایر شرکتها انجام می شود. در پایان دهه ۹۰ یک سوم کارکنان نوکیا در بخش تحقیق وتوسعه در ۴۴ مرکز و ۱۲ کشور – علاوه بر مرکز تحقیقات نوکیا – کار می کردند. در ابتدای سال ۲۰۰۵، ۲۰ هزار و ۷۲۲ نفر یعنی حدود ۳۷ درصد کارکنان درمراکز تحقیق و توسعه در سراسر دنیا کار می کردند. در این سال، نوکیا ۸/۳ میلیارد یورو یعنی ۸/۱۲ درصد فروش خالص خود را صرف R&D کرده است. این رقم در سال ۲۰۰۲، ۱۰ درصد و در سال ۱۹۸۰، ۲ درصد بوده است.

مرکز آموزش نوکیا نیز به منظور تکمیل اهداف و فعالیتهای مرکز تحقیقات نوکیا تشکیل شده است که در آن خط‌مشی آموزش بین المللی تعیین شده و آموزش فناوری و ارتباط با دانشگاهها انجام می شود. بسیاری از کارکنان نوکیا درحین کار، مدارک بالاتر تحصیلی گرفته اند و اکنون با حمایت وزارت آموزش فنلاند، دانشگاه نوکیا تاسیس شده است.

کیفیت: شرکت نوکیا، کیفیت را به منزله کلید بهره وری، سودآوری و افتخار می داند و آن را در سه بعد جستجو می‌کند: فرایند، محصول و مدیریت. کیفیت درهریک از این ابعاد مفهوم خاص خود را دارد و برای دستیابی به موقعیت رقابتی در سطح جهان، کیفیت درهمه این ابعاد باید رعایت شود. تعهد به بهبود کیفیت یک فرایند مداوم و قلب هر فعالیتی محسوب می شود که در نوکیا صورت می گیرد. رمز حفظ موقعیت رهبری و رقابتی نوکیا درجهان جلو بردن موازی ومتوازن کیفیت و نوآوری است.

در بعد فرایند: هرچه کیفیت در فرایندها بهبود یابد، بهره وری کاری افزایش می یابد. کیفیت در فرایند وسیله ای است برای ابداع راههایی برای مدیریت پیچیدگی. به عبارت دیگر پیچیدگی، پایه اولیه نوآوری و ابداع است.

در بعد محصول: کیفیت در محصول یعنی تاثیر مثبت گذاشتن بر تجربه و درک مشتری.

در بعد مدیریت: کیفیت برای هم سطح کردن نوآوری و بهبود بهره وری امری حیاتی است. رویکرد نوکیا، مدیریت فرایند و ترکیب کردن تولید اقتصادی با چابکی ازطریق مدیریت مدولار است.

 فروش و سهم بازار

درآمد شرکت نوکیا در سال ۲۰۰۵، ۴/۳۶ میلیارد دلار بود که در فهرست جهانی FORTUN 500 در رتبه ۱۳۰ جای گرفته است. فروش خالص شرکت در سال ۲۰۰۴، ۴/۲۹ میلیارد یورو بوده که ازطریق فعالیت ۵۵ هزار نیروی انسانی و ۱۵ کارخانه تولیدی مستقر در ۹ کشور به دست آمده است. درحالی که فروش خالص به اروپا در دهه ۸۰ و ۹۰، حدود دو میلیارد دلار بود، اکنون به بیش از ۳۰ میلیارد دلار رسیده است. سهم فروش در بازار آمریکا ۴/۳ میلیارد، چین ۶/۲، انگلستان ۲/۲، آلمان ۷/۱، هند ۳/۱ و برزیل یک میلیارد یورو در سال ۲۰۰۴ بوده است. در این سال، سود عملیاتی ۳/۴ میلیارد یورو، سود قبل از عملیات ۷/۴ میلیارد یورو وسودخالص ۲/۳ میلیارد یورو بوده است که ۷۷ درصد آن به حوزه تلفن همراه، ۲۱ درصد به حوزه شبکه ها و ۲ درصد به سایر حوزه های فعالیت برمی‌گردد.

هم اکنون ۳۸ درصد بازار جهانی گوشیهای تلفن همراه دراختیار نوکیا قرار دارد. نوکیا طی ۲۰ سال گذشته بیش از دو میلیارد دلار در چین سرمایه گذاری کرده است و بزرگترین صادرکننده گوشی به چین محسوب می شود. چین دارای بزرگترین بازار تلفن همراه درجهان است. درحال حاضر حدود ۴۰۰ میلیون نفر مشترک دارد. پیش بینی آن است که تا سال ۲۰۱۰ این رقم به ۶۵۰ میلیون نفر برسد.مدیرعامل: مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره نوکیا، «یورما اولیلا»ست. اولیلا متولد ۱۹۵۰ (۵۶ ساله) در فنلاند شخصیت استثنایی است که شرکت توانست تحت هدایت او مقام اول را در فناوری و بازار تلفن همراه جهان در سال ۱۹۹۸ کسب کند و تاکنون پایدار نگه دارد. او نوکیا را از سازنده کاغذ و چکمه های لاستیکی به بزرگترین تولیدکننده تلفن همراه درجهان تبدیل کرد. «اولیلا» در سه رشته مدرک دکترا دارد: علوم سیاسی، اقتصاد، فناوری‌های علمی، ضمن آنکه شیفته ادبیات نیز هست. او در سال ۱۹۸۵ از شعبه CITIGROUP در فنلاند که بزرگترین بانک جهانی آمریکایی محسوب می شود به عنوان مدیرعملیات بین المللی به نوکیا پیوست. یک سال بعد او نایب رئیس بخش تلفن همراه و عضو هیئت مدیره شد. از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۹ به عنوان مدیراجرایی شرکت و از ۱۹۹۹ تاکنون به عنوان مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره نوکیا مشغول به کار است. مشخصه ویژه سهم و کار او قطع حرکت سنتی نوکیا در کسب و کار و تمرکز شدید بر ارتباطات راه دور بود. بدیهی است این حرکت در آغاز بسیار مشکل می نمود اما بعدها مشخص شد که حرکت و جهت او کاملا درست بوده است. «اولیلا» در دهه ۹۰ موفق شد نوکیا را به جایگاه یک شرکت کلاس جهانی برساند. دیدگاه «اولیلا» یعنی مدیریت فعال و فداکاری و همت برای توسعه پایدار باعث تحسین و احترام جهانیان شده است. اسطوره فنلاندی ها براساس آمارهای مجله فوربس (FORBES) مقام اول پردرآمدترین مدیر اروپا را داراست. به دلیل تحصیلات چندگانه، سبک مدیریتی او سیستمی و پایدار بوده است. او بیانیه جامع ارزشهای نوکیا را معرفی کرده است. تیم مدیریتی که با او کار می کند کاملا همراه و هماهنگ هستند. «اولیلا» توانسته بین فرهنگ رهبری مبتنی بر ارزش و مدیریت کارکنان مبتنی بر واقعیت موازنه برقرار کند.«اولیلا»، خود وجوه تمایز شرکت نوکیا را چنین برمی شمرد:

-گسترش و رشد محصولات؛

-وسعت فعالیتهای تحقیق و توسعه؛

-سرعت پاسخگویی به نیاز متغیر مصرف کنندگان؛

-تمرکز بر طراحی و سهولت کاربرد.

او نقش نیروی انسانی را در موفقیت کنونی شرکت چنین بیان می کند: «استعداد و کوشش کارکنان ما بنیان موفقیت ما در سرآمد شدن در عرصه ارتباطات راه دور است. ما کار می کنیم که مطمئن شویم کارکنان ما درجهت نیل به این موقعیت و حفظ آن با انگیزه و متعهد به ارزشها باقی می مانند. با اجرای کسب و کار به صورت مسئولانه، نوکیا می تواند سهم مهمی در توسعه پایدار و ایجاد پایه های رشد اقتصادی داشته باشد. «اولیلا» معتقد است «در عرصه بازار تلفن همراه، هر انسان به صورت بالقوه یک مشتری محسوب می شود». درعین حال هنوز خدمات تلفن همراه به کمتر از ۳۰ درصد مردم جهان تعلق دارد. درحال حاضر ۶/۱ میلیارد نفر در دنیا تلفن همراه دارند و طرح نوکیا، رساندن این عدد به ۳ میلیارد تا سال ۲۰۰۸ است. «اولیلا»، چین، هند، روسیه، برزیل، آفریقا و آمریکای لاتین را ظرفیتهای بالقوه برای توسعه دراین زمینه می داند و معتقد است «همیشه این مصرف کنندگان هستند که تصمیم می‌گیرند کدام خدمات رشد کند. دیگر نمی توان مصرف کنندگان را با ارائه خدمات ساده ای همچون پیام کوتاه (SMS) جلب کرد.

چشم انداز آینده

«یورما اولیلا»، مدیرعامل فعلی در ژوئن ۲۰۰۶ (خرداد ۸۵) از شرکت نوکیا به شرکت انگلیسی – هلندی رویال – داچ – شل خواهدرفت و به عنوان عضو هیئت مدیره به کار خواهدپرداخت. جانشین او، پکا کالاسو (PEKKA KALLASVUO) خواهدبود که ۲۰سال سابقه کار در نوکیا دارد. نوکیا بر اهمیت تمرکز بر روی نیازهای مشتری، مدیریت ریسک و حفظ ونگهداری تصویر ذهنی شرکت در جامعه تاکید دارد. به دلیل وجود برند قوی و شناخته شده، محدوده متنوع محصولات، طراحی نوآورانه محصول، وجود کارکنان ماهر، تعهد عمومی به رشد و توسعه و سرمایه گذاری های موثر در تحقیق و توسعه، انتظار می رود که در آینده، نوکیا سهم بازار را حفظ کند وبه موفقیتهای خود در جایگاه سرآمد حوزه تلفن های همراه درجهان ادامه دهد. این نتیجه گیری امیدوارانه چه میزان تحقق خواهدیافت، باید دید رفتن اسطوره فنلاندی ها از شرکت، چه تاثیری در نوکیا خواهدگذاشت.

منابع: www.nokia.com – www.fortun.com